RuhunDokunuşu
Member
Telif hakkı video, fotoğraf, metin veya grafik gibi yaratıcı çalışmaları korur. Temel olarak, başkalarının eserlerini kullanmak istemesi durumunda yaratıcılarından (“yazarlardan”) izin istenmesi gerektiğini söylüyor. Ancak sapmalar var: Yasal kullanım izinleri konusunda hâlâ yasal hareket alanı var. Düzenlemelerden biri, örneğin bilimsel amaçlarla veya alıntı olarak belirli bir kullanıma izin veriyor. Ayrıca, bazı durumlarda, özel amaçlarla kopyalanması veya telif hakkıyla korunan materyalin daha sonra sınıfta kullanılması da mümkündür. Ancak bu “bariyer düzenlemeleri” çerçevesinde her şeye izin verilmiyor.
Okullarda ve bilimde telif haklarına ilişkin yeni yönergeler
2021’de yasada yapılan kapsamlı değişiklik, eğitim ve araştırma alanlarında birkaç şeyi değiştirdi. Örneğin, 2018 yılında yürürlüğe giren “Telif Hakkı Bilgi Toplumu Yasası (UrhWissG)” düzenlemelerinin süresinin dolması, öğretmenler ve araştırmacılar için hukuki kesinlik oluşturdu. Ayrıca yasada yapılan değişiklikle, “Telif Hakkı Hizmet Sağlayıcısı Yasası (UrhDaG)”nda veri erişimi talebi de sağlandı. Kanunda yapılan değişiklik aynı zamanda araştırma amaçlı metin ve veri madenciliği olarak adlandırılan olanakları da genişletti. Çevrimiçi platformların telif hakkı sorumluluğuna ilişkin yeni düzenlemeler de dijital öğretim çağında özellikle önem taşıyor.
Bu durum, 2019 ve 2020 yıllarında yayınlanan “Bilimde Telif Hakkı” ve “Okulda Telif Hakkı” broşürlerinin temelden güncellenmesini zorunlu hale getirmiştir. Broşürler artık yalnızca içerik açısından güncellenmekle kalmamış, aynı zamanda kapsamlı bir şekilde yeniden tasarlanmıştır. Yeni baskı, okulların, üniversitelerin ve kolejlerin pratik ihtiyaçlarına daha da yakın bir şekilde tasarlanmış ve yeni, dijital öğretme ve öğrenme formatlarını benimsemiştir.
Örnek: Derste ne kullanabilirim?
Telif hakkı kanunu açısından pratikte nelere dikkat edilmesi gerektiğini açıklamak için tipik durumlar kullanılmaktadır. Örneğin, bir dersin tasarımına yönelik bir konsept serbestçe kullanılabilirken, kopyalar dağıtılırken bildirilerde açıkça açıklanan § 60a Telif Hakkı Yasası’nın (UrhG) “öğretme engeli” dikkate alınmalıdır. Buna göre genel olarak yüzde 15’e kadar eser alıntılarından yararlanılabilecek. Bireysel fotoğraflar, grafikler veya müzik parçaları ile kısa videolar tamamen öğretim amaçlı kullanılabilir.
Örnek: Öğrenme platformları için hangi telif hakkı geçerlidir?
Materyaller öğrenme platformlarında kullanıma sunulduğunda, öğrenme materyallerinin hedef grubu arasında bir ayrım yapılır: Öğretmenler, içeriği belirli bir okul sınıfındaki veya kursundaki öğrenciler için öğrenim platformları aracılığıyla erişilebilir kılmak isterse, “öğretme engeli” hâlâ geçerlidir. Ancak bunların okulun tüm öğrencilerine veya belirli bir seviyeye ulaştırılması durumunda bu yönetmelik geçerli değildir. Burada hakların açıklanması gerekecek. Materyallerin internette serbestçe bulunabilmesi durumunda “öğretme engeli” de geçerli değildir.
Okul eğitimi alanında öğretmenlerin karikatürlerle nasıl başa çıkması gerektiği ve YouTube’da video paylaşımı gibi dikkate alınması gereken başka telif hakkı sorunları da vardır. Okullarda telif haklarına ilişkin yönergeler yanıtlar sağlamakta ve en önemli teknik terimleri açıklamaktadır.
Örnek: Bir çalışmayı akademik çalışmalarımda ne zaman kullanabilirim?
Telif hakkıyla korunan eserleri bilimsel bir bağlamda kullanırken, § 60c UrhG’nin “bilimsel engeli” sıklıkla uygulanır. Bilimsel amaçlarla kullanılmasına ilişkin yasal izindir. Yalnızca Vatandaş Bilimi alanında araştırma kurumlarında ve özel akademisyenlerde yürütülen ticari olmayan araştırmalar için geçerlidir. Buna göre, korunan bir eserin yüzde 15’ine kadar kullanılabilecek. Daha küçük çalışmalar veya uzman dergilerden gelen katkılar bütünüyle kullanılabilir. Bir çalışmanın yüzde 75’e kadarı kendi araştırmanız için kopyalanabilir.
Üniversite öğretimi ve araştırması bağlamında başka telif hakkı sorunları da ortaya çıkar: Lisans veya yüksek lisans tezinin hakları kime aittir? Araştırma verilerinin sahibi kim? Bu ve diğer sorular “Bilimde Telif Hakkı” broşüründe açıklanmıştır.
Okullarda ve bilimde telif haklarına ilişkin yeni yönergeler
2021’de yasada yapılan kapsamlı değişiklik, eğitim ve araştırma alanlarında birkaç şeyi değiştirdi. Örneğin, 2018 yılında yürürlüğe giren “Telif Hakkı Bilgi Toplumu Yasası (UrhWissG)” düzenlemelerinin süresinin dolması, öğretmenler ve araştırmacılar için hukuki kesinlik oluşturdu. Ayrıca yasada yapılan değişiklikle, “Telif Hakkı Hizmet Sağlayıcısı Yasası (UrhDaG)”nda veri erişimi talebi de sağlandı. Kanunda yapılan değişiklik aynı zamanda araştırma amaçlı metin ve veri madenciliği olarak adlandırılan olanakları da genişletti. Çevrimiçi platformların telif hakkı sorumluluğuna ilişkin yeni düzenlemeler de dijital öğretim çağında özellikle önem taşıyor.
Bu durum, 2019 ve 2020 yıllarında yayınlanan “Bilimde Telif Hakkı” ve “Okulda Telif Hakkı” broşürlerinin temelden güncellenmesini zorunlu hale getirmiştir. Broşürler artık yalnızca içerik açısından güncellenmekle kalmamış, aynı zamanda kapsamlı bir şekilde yeniden tasarlanmıştır. Yeni baskı, okulların, üniversitelerin ve kolejlerin pratik ihtiyaçlarına daha da yakın bir şekilde tasarlanmış ve yeni, dijital öğretme ve öğrenme formatlarını benimsemiştir.
Örnek: Derste ne kullanabilirim?
Telif hakkı kanunu açısından pratikte nelere dikkat edilmesi gerektiğini açıklamak için tipik durumlar kullanılmaktadır. Örneğin, bir dersin tasarımına yönelik bir konsept serbestçe kullanılabilirken, kopyalar dağıtılırken bildirilerde açıkça açıklanan § 60a Telif Hakkı Yasası’nın (UrhG) “öğretme engeli” dikkate alınmalıdır. Buna göre genel olarak yüzde 15’e kadar eser alıntılarından yararlanılabilecek. Bireysel fotoğraflar, grafikler veya müzik parçaları ile kısa videolar tamamen öğretim amaçlı kullanılabilir.
Örnek: Öğrenme platformları için hangi telif hakkı geçerlidir?
Materyaller öğrenme platformlarında kullanıma sunulduğunda, öğrenme materyallerinin hedef grubu arasında bir ayrım yapılır: Öğretmenler, içeriği belirli bir okul sınıfındaki veya kursundaki öğrenciler için öğrenim platformları aracılığıyla erişilebilir kılmak isterse, “öğretme engeli” hâlâ geçerlidir. Ancak bunların okulun tüm öğrencilerine veya belirli bir seviyeye ulaştırılması durumunda bu yönetmelik geçerli değildir. Burada hakların açıklanması gerekecek. Materyallerin internette serbestçe bulunabilmesi durumunda “öğretme engeli” de geçerli değildir.
Okul eğitimi alanında öğretmenlerin karikatürlerle nasıl başa çıkması gerektiği ve YouTube’da video paylaşımı gibi dikkate alınması gereken başka telif hakkı sorunları da vardır. Okullarda telif haklarına ilişkin yönergeler yanıtlar sağlamakta ve en önemli teknik terimleri açıklamaktadır.
Örnek: Bir çalışmayı akademik çalışmalarımda ne zaman kullanabilirim?
Telif hakkıyla korunan eserleri bilimsel bir bağlamda kullanırken, § 60c UrhG’nin “bilimsel engeli” sıklıkla uygulanır. Bilimsel amaçlarla kullanılmasına ilişkin yasal izindir. Yalnızca Vatandaş Bilimi alanında araştırma kurumlarında ve özel akademisyenlerde yürütülen ticari olmayan araştırmalar için geçerlidir. Buna göre, korunan bir eserin yüzde 15’ine kadar kullanılabilecek. Daha küçük çalışmalar veya uzman dergilerden gelen katkılar bütünüyle kullanılabilir. Bir çalışmanın yüzde 75’e kadarı kendi araştırmanız için kopyalanabilir.
Üniversite öğretimi ve araştırması bağlamında başka telif hakkı sorunları da ortaya çıkar: Lisans veya yüksek lisans tezinin hakları kime aittir? Araştırma verilerinin sahibi kim? Bu ve diğer sorular “Bilimde Telif Hakkı” broşüründe açıklanmıştır.