SessizGozler
New member
Buyuk Selcuklu Devleti doneminde onemli olaylarn tarih sralamas (Buyuk Selcuklu Devleti kronolojisi) biciminde Buyuk Selcuklu Devleti tarihinin ksa hikayesi. Bu soy, Oguzlarn Knk boyundandr. Yerlestigi ve devleti kurdugu yer genel olarak gunumuz Irann dogusu ve Turkmenistann guneybats olan Horasan bolgesidir. Merv kentinin 1000li yllardaki isimleri Arapca: al-Salacike, Farsca: Salcukiyan
.... 1009 SELCUK BEY
Buyuk Selcuklu Devletinin isim babas
Babas su-bas unvan sahibi (ordu komutan) Dukaktr. Dukakn lakab Tumer Yalg (Demir Yayl).
Selcuk Bey, (Saldschuq bin Duqaq) Buyuk Selcuklu Devletine adn veren kisidir.
Aral Goluyle Hazar Denizi arasndaki topraklara hakim olan Oguz Turklerinin Knk boyundandr.
992 Karahanl hukumdar Bugra Han Harun bin Ilig Han, Samani topraklarnn bir ksmn isgal edince donemin Samani hukumdar II. Nuh, Selcuk Beyden yardm ister. O da bu cagrnn akabinde oglu Arslan kumandasndaki bir orduyu yardm icin Samanilere gonderir. Arslann yardmyla Samaniler Karahanllar maglup eder. Bu vesileyle Buhara ile Semerkant arasnda yer alan Nur kasabas bolgesi Selcuklulara yurt olarak verilir.
Gayrimuslim Turkler uzerine cihad hareketini baslatt. Bu savaslar her iki taraf icin de zorlu gecti, hatta Selcuk Bey bu savaslardan birinde oglu Mikaili kaybetti. Bunun uzerine Mikailin ogullar olan Tugrul ve Cagr Beyi yanna alarak kendi yetistirdi. Maveraunnehir bolgesinde Karahanllar ve Samaniler arasndaki hakimiyet mucadelesinde Samanilerin yannda yer ald. Buharaya kadar ilerlemis olan Karahanl hukumdar Bugra Han, Selcuk Beyin bizzat basnda bulundugu Turkmen kuvvetleri sayesinde geri puskurtmeyi basardlar. Nur kasabasn ele gecirerek oglu Arslan Yabguyu buraya gondermistir.
1003 Yonetimi altnda bulundugu Yabguya kars gelir. Yonetimi ele gecirmek ister, bu nedenle taktik kararla din degistirip muslumanlg secti, Araplardan yardm istedi ve diger Oguz Boylarna savas ilan etti. Kendinden yana olup muslumanlg secenlere Turkmen ad verildi. Musluman olmayan Turklere Oguz denilmeye devam edildi.
1007 veya 1009 Selcuk Bey Cend sehrinde vefat etti.
.... 1032 ARSLAN YABGU
Baz kaynaklarda Israil Yabgu ve Arslan bin Selcuk olarak da ad gecer.
Babas Selcuk Bey
Oglu Kutalms Bey Anadolu Selcuklu Devletinin kokeni.
992 Karahanl hukumdar Bugra Han Harun bin Ilig Han, Samani topraklarnn bir ksmn isgal edince donemin Samani hukumdar II. Nuh, Selcuk Beyden yardm ister. O da bu cagrnn akabinde oglu Arslan kumandasndaki bir orduyu yardm icin Samanilere gonderir. Arslann yardmyla Samaniler Karahanllar maglup eder. Bu vesileyle Buhara ile Semerkant arasnda yer alan Nur kasabas bolgesi Selcuklulara yurt olarak verilir.
999 Samanilere ait Buharay Karahanllar aldgnda Samaniler Devleti fiilen sona ermis oldu. Bu hadise Arslann ve ona bagl Turkmenlerin nufuz ve itibarn daha da arttrd. Karahanllarn elinden kacmay basaran Samani sehzadesi Ebu Ibrahim el-Muntasr, Arslandan yardm istemek durumunda kald.
1003 Karahanl Subas Tegini Semerkantta yendi. Akabinde Ilig Han Nasr maglup ettikleri gibi ertesi yl da (1004) Karahanllara kars ayn zaferi tekrarladlar.
1009 Babas Selcuk Bey, Cend kentinde olunce ailenin basna Arslan Bey gecer ve Yabgu unvan alr,
1012 Karahanl hukumdar Ilig Han Nasrn olumu uzerine, ayn aileye mensup olan Ali Tegin ile bir anlasma yapar. Anlasmaya kars ckan Karahanl aile mensuplarn bozguna ugratr.
1020-1021 Yllar arasnda Buharada hakimiyet elde eder
1025 Karahanl hukumdar Yusuf Kadir Han ve Gazneli Sultan Mahmut, Maveraunnehirde aralarnda anlasma yapar, Arslan Yabgu idaresindeki Selcuklulara kars gerekli tedbirler alnarak, bu insanlarn Turkistan ve Maveraunnehirden uzaklastrp Horasana surulmesi kararlastrlr. Bu ittifaka kars yeterli kuvvet olusturamayacagn bilen Arslan Yabgu muttefiki Ali Tegin ile collere cekilir.
1025 Gazne Devleti sultan Gazneli Mahmud tarafndan iktidara tehdit oldugu gorulerek bir ziyafet icin Semerkanta cagrdg Arslan Yabguyu, oglu Kutalms ve yakn arkadaslarn yakalayarak Kalincar Kalesine hapseder. Ona bagl bircok Turkmen, Gazneli Mahmud tarafndan oldurulur.
1030 Gazne Sultan Mesud olur, yerine oglu Sultan Mesud gelir. Arslan Yabgunun torunlar olan Tugrul Bey ve Cagr Bey, Sultan Mesuddan Arslan Beyin serbest braklmasn ister. Sultan Mesud, Arslan Yabguyu Belhe getirir. Ondan yegenlerine bozgunculuktan vazgecmelerini soylemesini emreder. Arslan Yabgu da Tugrul Bey, Cagr Bey ve Musa Yabguya haber gondererek Sultan Mesudun buyrugunu iletir. Elci mesaj iletir; mesajla beraber gonderilen hediyeleri teslim edince Tugrul Bey, Cagr Bey ve Musa Yabgu yeniden karsklk ckarmaya baslar. Bunun uzerine Gazneli Sultan I. Mesut, Arslan Yabguyu yeniden hapse attrr.
1030-1031 Turkmenlerin Arslan Yabguyu kurtarma tesebbuslerine karsn hapishaneden kurtulamaz. Sadece oglu Kutalms bir frsatn bulup hapishaneden kacarak Buharaya doner.
1032 Sultan Mesud doneminde hapiste olur.
990 1060 Cagr Bey
Baz kaynaklarda Davud Cagr olarak da gecer.
Kardesi Tugrul Bey ile beraber Buyuk Selcuklu Devletinin kurucusu olarak kabul edilir.
1037 Merv kentini ele gecirdi
1040 Dandanakan Savas Gazneliler ile Selcuklu Beyligi arasnda Dandanakan Ovasnda yaplan savas Cagr Bey komutasndaki ordu kazanr ve Selcuklu Devleti kurulmus olur. Iraka kadar uzanan batdaki topraklar Tugrul Bey, Horasan dahil dogu topraklarn Cagr Bey yonetmeye baslad.
1056 Kardesi Tugrul Bey, Bagdatta hukum suren Sii Buveyhogullar devletine son verdi. Bunun karslgnda Sii basksndan kurtulan Abbasi Halifesi Sultan Abdullah Kaim bu ailenin peygamber soyu ile bag kurmas icin Tugrul Bey ile kz Seyyide Fatma el-Betulu evledirir. Cagr Beyin kz Hatice Arslan Hatun da Halife Kaim ile evlendi.
1059 Tugrul Beyin kuzeni Ibrahim Ynaln baslattg ayaklanmay bastrr.
1060 Horasan eyallinde, Ipekyolu uzerindeki Serahs kentinde (Nisabur Merv arasnda) olur.
1029 1072 ALP ARSLAN
Alparslan veya Alp Arslan olarak da yazlr. Gercek ad Muhammed.
Baz kaynaklarda Adud ad-Daula Abu Shudscha olarak da gecer.
Babas Cagr Bey, dedesi Selcuk Bey.
20 Ocak 1029 Alparslann dogum tarihi. Amcas Tugrul Bey ve babas Cagr Beyin yannda, devlet islerinin icerisinde egitim gordu ve yetisti. Cagr Bey hayattayken Horasan Valiligine kadar yukseldi. Horasan tum dogu sehirlerini kapsayan eyaletti.
1060 Cagr Bey (babas) olur.
1063 Tugrul Bey (amcas, Buyuk Selcuklu Sultan) olur. Tugrul Beyin oglu olmadg icin Cagr Beyin ogullar arasnda taht kavgas baslar. Suleyman Bey Rey kentinde tahta ckarlmak istenir, Kutalms Bey ordusu ile Suleyman Beyin bulundugu Rey kentini kusatr. Suleyman Beyin veziri olan Amid ul-Mulk Alparslandan yardm ister ve sultanlk hutbesini Alparslan adna okutur. Alparslan kardesi Kutalms Bey ile Dameganda savasr ve Kutalms Beyi yener.
27 Nisan 1064 Alp Arslan Buyuk Selcuklu Devleti Sultan olarak tahta oturur. Vezir olarak Nizam-ul Mulk (veya Nizamulmuk), yardmcs olarak oglu Meliksah devlet yonetimindedir.
1064 Gurcistan Seferi Kars ve Ani Selcuklular tarafndan alnr. 1070e kadar batda ve doguda surekli bir hareketlilik ve catsma hali devam etmistir.
1070 Abbasi Halifesi Abdullah Kaim tarafndan Mekkede Halife ve Alp Arslan adna hutbe okutulmus (aktaran donemin Mekke serifi Mekke Serifi Muhammed b. Ebi Hasim)
26 Agustos 1071 Malazgirt Meydan Savas Dogu Roma (Bizans) Imparatorlugu ile Buyuk Selcuklu Devleti arasndaki savas Mus ilinin Malazgirt Ovasnda gerceklesti. Alparslan ile Romen Diyojen komutasndaki ordular arasnda gecen savasta Oguz boylarndan Kuman ve Pecenekler once Bizans tarafnda yer ald sonra Alparslann tarafna gecti. Ermeniler Bizans tarafndayd sonra savastan cekildiler. Savas oglen baslad, aksam olmadan bitti. Alparslan ve Buyuk Selcuklu Devleti kazanms oldu, Romen Diyojen esir alnd.
1072 Buhara Seferi Aplarslan suikast veya cinayet sonucu oldurulur. Katili hakknda farkl bilgiler aktarlms olsa da, suikast veya cinayet oldugu kesindir. Bir kaynaga gore ele gecirdigi bir kale komutan tarafndan, bir kaynaga gore Yusuf Harzemi isimli esir tarafndan oldurulmustur. Yusuf Harzemi icin bir baska kaynak kale komutan oldugunu soylemektedir.
1055 1092 I. Meliksah
<a target="_blank" href=
.... 1009 SELCUK BEY
Buyuk Selcuklu Devletinin isim babas
Babas su-bas unvan sahibi (ordu komutan) Dukaktr. Dukakn lakab Tumer Yalg (Demir Yayl).
Selcuk Bey, (Saldschuq bin Duqaq) Buyuk Selcuklu Devletine adn veren kisidir.
Aral Goluyle Hazar Denizi arasndaki topraklara hakim olan Oguz Turklerinin Knk boyundandr.
992 Karahanl hukumdar Bugra Han Harun bin Ilig Han, Samani topraklarnn bir ksmn isgal edince donemin Samani hukumdar II. Nuh, Selcuk Beyden yardm ister. O da bu cagrnn akabinde oglu Arslan kumandasndaki bir orduyu yardm icin Samanilere gonderir. Arslann yardmyla Samaniler Karahanllar maglup eder. Bu vesileyle Buhara ile Semerkant arasnda yer alan Nur kasabas bolgesi Selcuklulara yurt olarak verilir.
Gayrimuslim Turkler uzerine cihad hareketini baslatt. Bu savaslar her iki taraf icin de zorlu gecti, hatta Selcuk Bey bu savaslardan birinde oglu Mikaili kaybetti. Bunun uzerine Mikailin ogullar olan Tugrul ve Cagr Beyi yanna alarak kendi yetistirdi. Maveraunnehir bolgesinde Karahanllar ve Samaniler arasndaki hakimiyet mucadelesinde Samanilerin yannda yer ald. Buharaya kadar ilerlemis olan Karahanl hukumdar Bugra Han, Selcuk Beyin bizzat basnda bulundugu Turkmen kuvvetleri sayesinde geri puskurtmeyi basardlar. Nur kasabasn ele gecirerek oglu Arslan Yabguyu buraya gondermistir.
1003 Yonetimi altnda bulundugu Yabguya kars gelir. Yonetimi ele gecirmek ister, bu nedenle taktik kararla din degistirip muslumanlg secti, Araplardan yardm istedi ve diger Oguz Boylarna savas ilan etti. Kendinden yana olup muslumanlg secenlere Turkmen ad verildi. Musluman olmayan Turklere Oguz denilmeye devam edildi.
1007 veya 1009 Selcuk Bey Cend sehrinde vefat etti.
.... 1032 ARSLAN YABGU
Baz kaynaklarda Israil Yabgu ve Arslan bin Selcuk olarak da ad gecer.
Babas Selcuk Bey
Oglu Kutalms Bey Anadolu Selcuklu Devletinin kokeni.
992 Karahanl hukumdar Bugra Han Harun bin Ilig Han, Samani topraklarnn bir ksmn isgal edince donemin Samani hukumdar II. Nuh, Selcuk Beyden yardm ister. O da bu cagrnn akabinde oglu Arslan kumandasndaki bir orduyu yardm icin Samanilere gonderir. Arslann yardmyla Samaniler Karahanllar maglup eder. Bu vesileyle Buhara ile Semerkant arasnda yer alan Nur kasabas bolgesi Selcuklulara yurt olarak verilir.
999 Samanilere ait Buharay Karahanllar aldgnda Samaniler Devleti fiilen sona ermis oldu. Bu hadise Arslann ve ona bagl Turkmenlerin nufuz ve itibarn daha da arttrd. Karahanllarn elinden kacmay basaran Samani sehzadesi Ebu Ibrahim el-Muntasr, Arslandan yardm istemek durumunda kald.
1003 Karahanl Subas Tegini Semerkantta yendi. Akabinde Ilig Han Nasr maglup ettikleri gibi ertesi yl da (1004) Karahanllara kars ayn zaferi tekrarladlar.
1009 Babas Selcuk Bey, Cend kentinde olunce ailenin basna Arslan Bey gecer ve Yabgu unvan alr,
1012 Karahanl hukumdar Ilig Han Nasrn olumu uzerine, ayn aileye mensup olan Ali Tegin ile bir anlasma yapar. Anlasmaya kars ckan Karahanl aile mensuplarn bozguna ugratr.
1020-1021 Yllar arasnda Buharada hakimiyet elde eder
1025 Karahanl hukumdar Yusuf Kadir Han ve Gazneli Sultan Mahmut, Maveraunnehirde aralarnda anlasma yapar, Arslan Yabgu idaresindeki Selcuklulara kars gerekli tedbirler alnarak, bu insanlarn Turkistan ve Maveraunnehirden uzaklastrp Horasana surulmesi kararlastrlr. Bu ittifaka kars yeterli kuvvet olusturamayacagn bilen Arslan Yabgu muttefiki Ali Tegin ile collere cekilir.
1025 Gazne Devleti sultan Gazneli Mahmud tarafndan iktidara tehdit oldugu gorulerek bir ziyafet icin Semerkanta cagrdg Arslan Yabguyu, oglu Kutalms ve yakn arkadaslarn yakalayarak Kalincar Kalesine hapseder. Ona bagl bircok Turkmen, Gazneli Mahmud tarafndan oldurulur.
1030 Gazne Sultan Mesud olur, yerine oglu Sultan Mesud gelir. Arslan Yabgunun torunlar olan Tugrul Bey ve Cagr Bey, Sultan Mesuddan Arslan Beyin serbest braklmasn ister. Sultan Mesud, Arslan Yabguyu Belhe getirir. Ondan yegenlerine bozgunculuktan vazgecmelerini soylemesini emreder. Arslan Yabgu da Tugrul Bey, Cagr Bey ve Musa Yabguya haber gondererek Sultan Mesudun buyrugunu iletir. Elci mesaj iletir; mesajla beraber gonderilen hediyeleri teslim edince Tugrul Bey, Cagr Bey ve Musa Yabgu yeniden karsklk ckarmaya baslar. Bunun uzerine Gazneli Sultan I. Mesut, Arslan Yabguyu yeniden hapse attrr.
1030-1031 Turkmenlerin Arslan Yabguyu kurtarma tesebbuslerine karsn hapishaneden kurtulamaz. Sadece oglu Kutalms bir frsatn bulup hapishaneden kacarak Buharaya doner.
1032 Sultan Mesud doneminde hapiste olur.
990 1060 Cagr Bey
Baz kaynaklarda Davud Cagr olarak da gecer.
Kardesi Tugrul Bey ile beraber Buyuk Selcuklu Devletinin kurucusu olarak kabul edilir.
1037 Merv kentini ele gecirdi
1040 Dandanakan Savas Gazneliler ile Selcuklu Beyligi arasnda Dandanakan Ovasnda yaplan savas Cagr Bey komutasndaki ordu kazanr ve Selcuklu Devleti kurulmus olur. Iraka kadar uzanan batdaki topraklar Tugrul Bey, Horasan dahil dogu topraklarn Cagr Bey yonetmeye baslad.
1056 Kardesi Tugrul Bey, Bagdatta hukum suren Sii Buveyhogullar devletine son verdi. Bunun karslgnda Sii basksndan kurtulan Abbasi Halifesi Sultan Abdullah Kaim bu ailenin peygamber soyu ile bag kurmas icin Tugrul Bey ile kz Seyyide Fatma el-Betulu evledirir. Cagr Beyin kz Hatice Arslan Hatun da Halife Kaim ile evlendi.
1059 Tugrul Beyin kuzeni Ibrahim Ynaln baslattg ayaklanmay bastrr.
1060 Horasan eyallinde, Ipekyolu uzerindeki Serahs kentinde (Nisabur Merv arasnda) olur.
1029 1072 ALP ARSLAN
Alparslan veya Alp Arslan olarak da yazlr. Gercek ad Muhammed.
Baz kaynaklarda Adud ad-Daula Abu Shudscha olarak da gecer.
Babas Cagr Bey, dedesi Selcuk Bey.
20 Ocak 1029 Alparslann dogum tarihi. Amcas Tugrul Bey ve babas Cagr Beyin yannda, devlet islerinin icerisinde egitim gordu ve yetisti. Cagr Bey hayattayken Horasan Valiligine kadar yukseldi. Horasan tum dogu sehirlerini kapsayan eyaletti.
1060 Cagr Bey (babas) olur.
1063 Tugrul Bey (amcas, Buyuk Selcuklu Sultan) olur. Tugrul Beyin oglu olmadg icin Cagr Beyin ogullar arasnda taht kavgas baslar. Suleyman Bey Rey kentinde tahta ckarlmak istenir, Kutalms Bey ordusu ile Suleyman Beyin bulundugu Rey kentini kusatr. Suleyman Beyin veziri olan Amid ul-Mulk Alparslandan yardm ister ve sultanlk hutbesini Alparslan adna okutur. Alparslan kardesi Kutalms Bey ile Dameganda savasr ve Kutalms Beyi yener.
27 Nisan 1064 Alp Arslan Buyuk Selcuklu Devleti Sultan olarak tahta oturur. Vezir olarak Nizam-ul Mulk (veya Nizamulmuk), yardmcs olarak oglu Meliksah devlet yonetimindedir.
1064 Gurcistan Seferi Kars ve Ani Selcuklular tarafndan alnr. 1070e kadar batda ve doguda surekli bir hareketlilik ve catsma hali devam etmistir.
1070 Abbasi Halifesi Abdullah Kaim tarafndan Mekkede Halife ve Alp Arslan adna hutbe okutulmus (aktaran donemin Mekke serifi Mekke Serifi Muhammed b. Ebi Hasim)
26 Agustos 1071 Malazgirt Meydan Savas Dogu Roma (Bizans) Imparatorlugu ile Buyuk Selcuklu Devleti arasndaki savas Mus ilinin Malazgirt Ovasnda gerceklesti. Alparslan ile Romen Diyojen komutasndaki ordular arasnda gecen savasta Oguz boylarndan Kuman ve Pecenekler once Bizans tarafnda yer ald sonra Alparslann tarafna gecti. Ermeniler Bizans tarafndayd sonra savastan cekildiler. Savas oglen baslad, aksam olmadan bitti. Alparslan ve Buyuk Selcuklu Devleti kazanms oldu, Romen Diyojen esir alnd.
1072 Buhara Seferi Aplarslan suikast veya cinayet sonucu oldurulur. Katili hakknda farkl bilgiler aktarlms olsa da, suikast veya cinayet oldugu kesindir. Bir kaynaga gore ele gecirdigi bir kale komutan tarafndan, bir kaynaga gore Yusuf Harzemi isimli esir tarafndan oldurulmustur. Yusuf Harzemi icin bir baska kaynak kale komutan oldugunu soylemektedir.
1055 1092 I. Meliksah
<a target="_blank" href=